In de trein, terug rijdend naar huis, probeer ik een beetje bij te komen van een intensieve dag. De ogen gesloten draai ik de film terug. Die begon zo’n zeven weken geleden…
Bij Het Ontwerpinstituut heb ik me opgegeven voor de cursus Ontwerp kleine natuur. Dat thema trekt al jaren mijn aandacht. Als opdrachtgevers een vogelvriendelijk tuin vragen, dan weet ik niet verder te komen dan een paar hulststruiken. Die natuur blijft toch een vaag begrip. Zijn de borders van Piet Oudolf natuur? Is er überhaupt natuur in Nederland? Zijn de wolken natuur, zijn wíj natuur? Allemaal vragen waar ik antwoord op hoop te krijgen.
Tijdens de cursus is er elke week een gastdocent. Een autoriteit op zijn vakgebied. Over gradiënten, over bijen, over bomen. Het komt me allemaal ingewikkeld over. Want wat voor het ene bijtje goed is, dat lust het andere weer net niet. Geen sinecure dus, die natuur. En ook nog eens veeleisend! Dat legt wel erg veel verantwoordelijkheid bij de bedenker. Lijkt me niet de bedoeling.
Vandaag was Saskia de Wit de laatste spreker. Ze laat tuinen zien van 5000 jaar geleden en uit de Renaissance: „Het gaat om hoe wij mensen natuur ervaren, hoe die tot onze verbeelding spreekt en hoe wij erdoor geraakt worden. In de huidige tijd kun je dat letterlijk opvatten, dus niet van afstand maar er in, door aangeraakt te worden.” Ze laat een project zien van een tuin in de grond waar je nat wordt van een computergestuurde nepfontein. Ik zie staal en schanskorf. Hoezo natuur? Wat is dit voor kermis?
Zo zit ik maar te mijmeren in de trein, ergens tussen Amersfoort en Hilversum.
En ineens valt het kwartje! Alles = natuur! Natuur = alles! Het verschil zit hem in onze interpretatie! In de Middeleeuwen stond het begrip voor iets heel anders dan nu. En dat komt niet omdat de natuur (in wezen) is veranderd, maar omdat wíj er anders naar kijken! Natuur zegt dus meer over ‘de mens en hoe die naar de wereld kijkt’ dan over ‘de natuur’.
Als alles dus natuur is, wat zitten wij dan moeilijk te doen! Eigenlijk hoef ik alleen maar in het gras te gaan liggen en het gebeurt. Ik ben er en het raakt mij aan. Misschien is dat wel de paradox: natuur is een begrip, waar ik niet bij kan als ik het wil bevatten, maar zodra ik me eraan over geef, omvat het mij volledig…
Ik open mijn ogen. De werkelijkheid komt me onwezenlijk voor. Tegenover mij zit een dame met haar iPhone te spelen. Muziek klinkt. Ergens tussen Amersfoort en Hilversum…
