Overal in Oeganda zie je steenovens staan.
De Oegandezen halen de klei gewoon uit hun tuin om deze in een steenvorm te doen en dan stapelen ze op tot soms wel een meter of 5 hoog afhankelijk van hoeveel stenen ze hebben. Aan de onderkant laten ze ruimte open om er veel hout in te stoppen om de stenen te bakken. Ze smeren de buitenkant van de stenen dicht met een dunne laag klei die er zo weer afbreekt bij het ontstapelen. Het vuur wordt letterlijk en figuurlijk tot een enorme vuurbal opgestookt om de stenen te bakken. Als het vuur op zijn heetst is maken ze de ingangen dicht met nog meer stenen zodat het gloeiend hete houtskool nog een paar dagen kan nabranden om de stenen af te harden. Uit zo’n oven komt altijd een enorme stoomwolk van al het water dat uit de klei komt. Op sommige plekken zie je er wel vijf tegelijk branden met daarnaast een aantal in opbouw of die net klaar zijn. Vanuit de verte lijken het wel een beetje pyramides met een afgevlakte top.
Al deze stenen, daar zijn ze hier helemaal gek op. Oegandezen bouwen huizen alsof hun leven ervan afhangt. De plaatselijke Gamma en Karwei beleven toptijden ook al is hun assortiment beperkt en kwaliteit zeer discutabel. Je moet hier niet gek staan kijken als je net een nieuwe deurklink hebt gemonteerd en drie dagen later het ding al op de grond ligt omdat het van zogenaamd ’pisbakkenstaal’ is gemaakt. Onze Oegandese vrienden malen daar niet om en bouwen rustig verder.
Soms vragen ze me een lening om een huis te bouwen. Stenen hebben ze vaak wel omdat de klei gewoon in de tuin te vinden is. Maar golfplaten, hout, ijzer alles moet gekocht worden en daar hebben ze mij voor nodig. Soms denk ik weleens dat ze iets in mij zien wat ik niet zie; de bankdirecteur met een grote zak geld die iedereen wel wat kan lenen zonder rente en het liefst heel veel. Nu doen we dat wel als bedrijf, maar je moet het wel goed in regels vastleggen. Maar wat ze helemaal prachtig vinden is dat ik het oude plastic van de kassen gratis weggeef. Ze gebruiken dat om hun pas gebakken stenen mee af te dekken voor de regen.
Feico Smit is algemeen directeur Royal van Zanten in Oeganda
