„De Nederlandse plannings-traditie – stedenbouw, landschapsarchitectuur en planologie – staat internationaal hoog aangeschreven. Door participatie steeds meer voorop te stellen, dreigen we echter het kind met het badwater weg te gooien. Samenwerking met burgers vraagt juist om een sterke, zelfbewuste overheid die de regie weer oppakt.
Ik erken volmondig dat sinds de bal meer bij de samenleving ligt, veel positieve initiatieven van de grond zijn gekomen. Burgers adopteren bijvoorbeeld een stukje ’openbaar’ groen en nemen hier het beheer over. De wereld is misschien ook wel te complex geworden om dit geheel vanaf het gemeentehuis te besturen. De vraag is alleen: waar liggen regie en (eind)-verantwoordelijkheid? Met de ’regisseursrol’ wordt vaak juist bedoeld dat de gemeente de regie loslaat. Daarbij wordt vergeten dat er flink getrokken en geduwd moet worden om daadwerkelijk iets van de grond te krijgen, en dat, anderzijds, niet elk initiatief dat binnenkomt zonder meer moet worden goedgekeurd.
Tegenwoordig moeten minstens vier knip- en plaksessies in de stal hebben plaatsgehad voordat de gemeente zelf iets durft te vinden. Het loslaten neemt soms zulke grote vormen aan dat gemeentebesturen weglopen van hun verantwoordelijkheid en geen besluiten meer durven te nemen. Al dan niet uit angst voor de publieke opinie besteden raadsleden besluitvorming, bijvoorbeeld over de herinrichting van een straat of plein, uit aan de burger en geven alleen nog formeel hun zegen.
Ik vind dat ruimte moet worden gegeven aan de ontwikkel-kracht van burgers, maar tegelijkertijd dat de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen om het overzicht te bewaren en keuzes te maken. Dit vraagt om een heldere koers en inzicht in de eigen kwaliteiten van de gemeente. Dit zijn voorwaarden om initiatieven tot hun recht te laten komen en te voorkomen dat er een lappendeken aan ontwikkelingen ontstaat. Een prachtig voorbeeld hiervan is de Landschapsvisie Vianen waarbij een plattelandsfunctionaris is aangesteld die aan de hand van bouwstenen (’tips’) burgers helpt met hun initiatieven, maar tegelijkertijd, met de visie in de hand (’spelregels’), de landschappelijke kwaliteit bewaakt.’’
Gerwin Gabry
Sociaal geograaf/planoloog bij KuiperCompagnons, Rotterdam
