„Ieder streven tot behoud van bestaande landschappen is tegennatuurlijk, want de natuur past zich voortdurend aan veranderende omstandigheden aan.
Ook het opkomen voor planten en dieren die ’van nature’ in Nederland thuishoren, heeft iets vreemds. Momenteel worden op grote schaal ’exotische bomen’ zoals de Douglasspar gekapt, om plaats te maken voor ’inheems bos’. Daarmee wordt het nomadische karakter van planten miskend.
Welke landschappen zijn het waard om behouden te worden, wat maakt een natuurgebied tot cultureel erfgoed? Neem de discussie destijds over de Mookerheide. Door een combinatie van natuurlijke aanwas en bebossing is dat gebied de afgelopen eeuwen grotendeels veranderd in bosgebied. In 2009 besloten natuurorganisaties dat het opnieuw heidegebied moest worden, „omdat het leefgebied van bijzondere planten en dieren die hier van nature thuishoren, onder druk kwam te staan”. Het kappen van tientallen hectare bos stuitte echter bij burgers en andere milieu-organisaties op hevig verzet.
De geschiedenis van het Nederlandse landschap leert dat de tegenstelling tussen natuur- en cultuurlandschap problematisch is. Nederland is één groot cultuurlandschap. Alle natuur wordt er door mensen ingericht en beheerd. De mens maakt er zelf ook deel van uit. De terreinbeheerder die met een graafmachine jonge boompjes uit het heidelandschap verwijdert, is net zo natuurlijk als de oeros die dat met zijn tanden doet. Bovendien gebruikt de heide op zijn beurt de oeros en de mens om zichzelf te vermenigvuldigen. Al deze organismen zijn in een voortdurende co-evolutie verwikkeld. Zij vormen één groot biologisch netwerk.
Laat het nostalgische streven om de natuur uit het verleden te behouden varen. Beweeg liever intelligent mee met stroom en schep nieuwe natuur. Fossiele brandstoffen raken uitgeput, we worden dus steeds afhankelijker van alternatieve energiebronnen. Hier ligt een prachtkans voor innovatief natuurbeheer. Grootschalige herbebossing bevordert niet alleen de biodiversiteit, maar verschaft natuurorganisaties ook een aantrekkelijk business model.” Bron: Trouw)
Jos de Mul
Hoogleraar filosofie van mens en cultuur Erasmus Universiteit Rotterdam
